Tìm ra mục đích sống thực sự không hề dễ dàng. Nó giống như 22 trong bộ phim Soul khi chưa tìm ra life purpose, không hẳn là bất cần như nhân vật, nhưng cũng chẳng có lý do gì để vội vàng “giáng thế”. Mình cũng vậy, thường ngồi suy nghĩ miên man với đủ ý tưởng nảy ra trong đầu: Hay là kinh doanh đồ second-hand vì mình thích săn đồ thrift? Nhưng rồi lại nghĩ, thị trường chắc bão hòa rồi. Hay là đăng ký chương trình Aupair để vừa học vừa trải nghiệm châu Âu? Nhưng nếu pass thì một năm gap year, liệu có đáng? Hoặc đơn giản hơn, học guitar? Nhưng nghe nói đau tay lắm. Học nhảy? Lỡ nhảy không đẹp thì sao? Thế là tất cả những dự định ấy đều ngủ yên trong những file Excel với các kế hoạch A, B, C… và không có lấy một bước hành động.

Đó là khi mình nhận ra: vấn đề không nằm ở thiếu ý tưởng, mà là thiếu “năng lượng khởi động” hay còn gọi là Activation Energy.

Activation Energy là gì?

Khái niệm này đến từ hóa học, dịch xác nghĩa có thể là năng lượng hoạt hóa hay kích hoạt, nó là lượng năng lượng tối thiểu cần thiết để một phản ứng xảy ra.

Áp dụng vào đời sống, Activation Energy là sự “khai quật” những rào cản ban đầu khiến ta trì hoãn: mở laptop để viết, mang giày để đi tập thể dục hay ngồi dậy để tỉnh táo,… Một khi vượt qua được “chướng ngại vật” nhỏ xíu đó, ta gần như sẽ hoàn thành phần còn lại một cách tự nhiên.

Nhỏ thôi, nhưng phải bắt đầu

Ví dụ, bạn muốn học tiếng Trung nhưng cứ mãi trì hoãn? Hãy tự nói với mình: “Chỉ cần mở vở ra và viết 2 chữ thôi.” Khi tay đã cầm bút, vở đã mở, hai chữ đầu tiên đã viết xong, ngại gì mà không viết vài từ nữa, và rồi từ từ bạn hoàn thành 1 buổi học chôn vùi cơn lười kinh niên.

Mình cũng thử cách này với việc viết, có những hôm lười khủng khiếp, mình chỉ tự nhủ: “Ghi tên cái model ra thôi, phần còn lại tính sau”. Vậy mà cứ thế, mình duy trì được thói quen viết trong hai tuần qua. Không biết sẽ viết được bao lâu nữa, nhưng ít nhất mình đã bắt đầu.

Trong cuốn Atomic Habits, James Clear cũng nói rất hay về mô hình này:

“Many habits occur at a decisive moment, a choice that acts as a fork in the road and either sends you toward a productive day or toward distraction. Activation energy is what gets you past that moment.”

“Nhiều thói quen được hình thành tại một khoảnh khắc quyết định, một lựa chọn như ngã rẽ, đưa bạn đến một ngày hiệu quả hoặc rơi vào xao nhãng. Activation Energy là điều giúp bạn vượt qua khoảnh khắc đó”

Và là cách giúp các ý tưởng được kiểm nghiệm

Activation Energy không chỉ dừng lại ở việc duy trì thói quen, mà còn là một cách thử nghiệm ý tưởng. Thay vì mở thêm vài chục file Excel cho đủ mọi “kế hoạch lớn lao” hãy thử cho mỗi ý tưởng 1 năng lượng kích hoạt nhỏ, chỉ khi thật sự bắt đầu làm thử, bạn có thể nhận ra ý tưởng nào phù hợp với mình. Chẳng hạn, thực hiện 2 ý tưởng trong 1 tháng xem bạn dành thời gian nhiều cho bên nào hơn dù sử dụng năng lượng kích hoạt. Activation Energy có thể là cú hích nhỏ giúp bạn rời khỏi “vùng suy nghĩ” để bước vào “vùng trải nghiệm”.